Khi tham vọng đặt nhầm chỗ

Với bà Loan, chủ của khu văn phòng cho thuê ở góc đường Bà Triệu - Tuệ Tĩnh (Hà Nội), những ông chủ siêu thị điện máy, tiệm làm đẹp kiêm bán mỹ phẩm... đến rồi đi trong mấy năm qua chỉ hiện hữu trên những bản hợp đồng thuê nhà.

Khoảng lặng của giai đoạn khu văn phòng 5 tầng diện tích sàn 120 m2 trống không giữa lúc người thuê cũ dọn đi và trước lúc người thuê mới chuyển đến để lộ những cái khó của thị trường kinh doanh bán lẻ. Nhưng cuộc sống luôn tiếp diễn, với người này vừa kịp chán nản thì người khác đầy hy vọng nối gót, để rồi cũng lại đến lúc phải ra đi.

Ở phạm vi nhỏ hơn, việc hình thành nên nhan nhản các “nhà bán lẻ” nhỏ trong vài năm khó khăn vừa qua, đằng sau đó cũng là những cuộc ra đi khi kinh doanh thất bát. Có một thực tế rằng, khi nền kinh tế càng khó khăn thì những ý tưởng kinh doanh càng trở nên mạo hiểm hơn.

Anh bạn là trưởng phòng kinh doanh của một tổng công ty thương mại lớn tại Hà Nội từng than thở rằng, chính anh đã không thế nhận được sự hậu thuẫn từ lớp lãnh đạo cấp cao, khi mà sự quan tâm của giới chức DNNN giờ đây đang ngả hết về các dự án bất động sản mà bỏ bê lĩnh vực kinh doanh chính.

Nhưng đối với lĩnh vực kinh doanh bán lẻ vốn sự thân quen là lợi thế, những giá trị nền tảng phải đánh đổi bằng thời gian xây dựng và gìn giữ lâu dài mới có được và lợi nhuận chỉ được tích tụ qua quá trình dài xây dựng niềm tin với khách hàng... thì sự thờ ơ với việc gìn giữ những giá trị cốt lõi trong một sớm một chiều sẽ phải trả giá đắt. “Chính chúng tôi cũng mất lòng tin vào khả năng tồn tại của mình”, vị trưởng phòng kinh doanh nọ nói, ngay trong lúc mà hơn 100 nghìn DN đã phải giải thể, phá sản chỉ trong vòng 2 năm vừa qua, trong đó nhiều DN thuộc ngành kinh doanh bán lẻ.

“Chiến lược đúng là cần tập trung vào lĩnh vực kinh doanh cốt lõi”, ông Phạm Đình Đoàn - Tổng giám đốc Tập đoàn Phú Thái nêu quan điểm. Theo vị này, bất kỳ một DN bán lẻ nào cũng mong muốn tăng trưởng về quy mô và tăng doanh số, phát triển đội ngũ nhân viên, quảng bá thương hiệu của mình... Môi trường kinh doanh hội nhập tạo ra các cuộc cạnh tranh khốc liệt đòi hỏi các DN phải hoạt động chuyên nghiệp, bài bản hơn và quan trọng là phải có một kế hoạch kinh doanh hoàn chỉnh, lâu dài, ông Đoàn cho hay.

Sự bài bản như ông Đoàn phân tích gồm cả việc tránh cạnh tranh trực tiếp, tìm kiếm thị trường ngách, tập trung vào thế mạnh của mình, xây dựng các kế hoạch kinh doanh dài hạn, đồng thời cũng phải chuẩn bị nguồn nhân lực và tài chính phù hợp... Đặc biệt, với những doanh nhân đi từ mô hình bán lẻ nhỏ phát triển lên thành DN, theo ông Đoàn, khi “tăng trưởng cao thì chi phí nghiên cứu thị trường càng phải cao”.

Điều đó có nghĩa rằng, với các mô hình kinh doanh bán lẻ lớn hơn thì sự quan tâm, trăn trở với nó, đầu tư, dành nguồn lực cho nó phải nhiều hơn. Tuy nhiên, việc này lại chưa được các DN bán lẻ Việt Nam chú ý. Bởi theo các phân tích thì chi phí nghiên cứu thị trường của các DN Việt Nam là thấp nhất trong khu vực.

Sự phá sản, giải thể là điều khó tránh khỏi trong bất kỳ nền kinh tế nào. Với ngành bán lẻ, quy luật nghiệt ngã này thậm chí không loại trừ cả những DN lớn. Nhiều chuyên gia lưu ý rằng, ngay cả khi quy luật phát triển đẩy DN vào giai đoạn suy thoái thì mục tiêu cũng là làm sao thoát ra nhanh nhất. “Theo nghiên cứu tại 800 công ty trong vòng 10 năm, các DN hiệu quả cao và bền vững là những DN có khả năng chuyển đổi từ giai đoạn chín muồi sang thị trường mới ở giai đoạn bắt đầu”, ông Đoàn nói vậy khi miêu tả 4 giai đoạn phát triển mà các DN ngành dịch vụ đều phải đi qua. Đó là các giai đoạn: khởi đầu - phát triển - chín muồi - suy giảm.