Cơ quan của QH nên giám sát việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 trên cơ sở ý kiến đóng góp của nhân dân do Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 báo cáo với QH tại Kỳ họp này đã đi vào những nội dung cốt lõi của Dự thảo. Những vấn đề lớn, những vấn đề được thảo luận, tranh luận sôi động trong quá trình tổ chức thực hiện Nghị quyết của QH về lấy ý kiến nhân dân đối với Dự thảo như: vai trò lãnh đạo của Đảng; chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền của QH, các cơ quan trong hệ thống chính trị, quyền con người, quyền công dân... đã được Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 lý giải, giải trình với lý lẽ thuyết phục và qua thảo luận tại Tổ, các nội dung này cơ bản nhận được sự nhất trí cao của ĐBQH.

Nội dung khiến nhiều ĐBQH băn khoăn trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 là Chương về Chính quyền địa phương. Nhiều ĐBQH chê là mơ hồ, là thiếu sót lớn nếu Hiến pháp không quy định rõ mô hình chính quyền địa phương. Cá nhân tôi không nghĩ Chương về chính quyền địa phương là mơ hồ nhưng cả hai phương án trình QH lần này đều chưa thật thuyết phục. Chính quyền cấp tỉnh gồm HĐND và UBND là rõ rồi. HĐND cấp tỉnh không có gì thay đổi. Nhưng HĐND cấp huyện thì  đang ở ngã ba đường, không biết sẽ được quy định như thế nào. Hiện nay, chúng ta đang thực hiện thí điểm việc không tổ chức HĐND huyện, quận, phường và cũng chưa có đánh giá, tổng kết thật sâu sắc, thật khoa học về vấn đề này. Cá nhân tôi ủng hộ và có lẽ, cũng nhiều ĐBQH khác có cùng quan điểm này: cần thiết phải tổ chức HĐND đầy đủ ở tất cả các cấp chính quyền. Không nên có tư tưởng ở một cấp nào đó có thể chỉ cần có cơ quan hành chính mà không cần cơ quan đại diện của dân, cơ quan thay mặt nhân dân giám sát xem cơ quan hành chính có thực hiện đúng và thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình hay không? Trước đây, tôi đã từng làm Bí thư huyện ủy, nhưng thời kỳ bao cấp, HĐND cấp huyện chưa thấy có vai trò gì rõ nét lắm. Vì lúc đó, quản lý kinh tế là theo kiểu kế hoạch tập trung, cấp huyện chỉ thực hiện chỉ đạo của Trung ương theo một kế hoạch thống nhất từ trên xuống. Nhưng bây giờ, chúng ta đang xây dựng và vận hành nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì vai trò, tiếng nói của HĐND cấp huyện đã khác rất nhiều. Ở cấp huyện, trên cơ sở định hướng chung về KT - XH của cấp Trung ương, cấp tỉnh, HĐND huyện có thẩm quyền quyết định các nhiệm vụ KT - XH cụ thể, phù hợp với tiềm năng, năng lực của địa phương, quyết định chi tiêu ngân sách để bảo đảm hiệu quả nhất trong điều kiện của địa phương. Rồi những vấn đề vướng mắc có thể phát sinh trong quá trình xây dựng kinh tế thị trường – HĐND cũng sẽ là cơ quan thay mặt cho nhân dân xem xét, giải quyết. Chắc chắn tổ chức HĐND đầy đủ ở tất cả các cấp chính quyền sẽ bảo đảm tốt hơn ý nguyện của nhân dân và bảo đảm được quyền làm chủ của nhân dân.

Tất nhiên, tại Kỳ họp thứ Năm này, Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 chưa được QH thông qua. Chúng ta vẫn còn thời gian để tiếp tục thảo luận, tranh luận, chọn lọc để đi đến quyết định đúng đắn, khoa học về mô hình tổ chức chính quyền địa phương. Nhưng tôi cũng đề nghị, sau Kỳ họp này, các cơ quan chuyên môn của QH nên tổ chức giám sát chuyên đề việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường để có đầy đủ cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề này; từ đó, có tiếng nói chính thức, khách quan và khoa học về việc hiến định mô hình, tổ chức chính quyền địa phương. Tránh tình trạng như hiện nay, mỗi nơi nói một kiểu. Hiến pháp phải khoa học. Muốn vậy, phải tổng kết, đánh giá thực tiễn thật sâu sắc, thật toàn diện.