Nữ lương y Nguyễn Thu Biên và loài “cây thần diệu”

Lương y Nguyễn Thu Biên tỉ mỉ chăm sóc cây “vạn năng” của mình.

Khi còn trẻ, bà Nguyễn Thu Biên xung phong vào bộ đội, phục vụ chiến đấu. Trong hoàn cảnh khó khăn, thuốc men thiếu thốn, bà lại sinh ra trong gia đình có nghề thuốc, nên đã vận dụng vốn kiến thức của mình để phục vụ chữa trị những bệnh thông thường cho đồng đội, chiến sĩ. Cả quãng thời gian ở quân đội, bà vừa giữ vai trò một trợ lý, vừa thường xuyên vào rừng tìm cây thuốc, làm thuốc chữa các bệnh như phong khớp, dạ dày, thiên đầu thống v.v… cho mọi người. Hết thời gian ở quân đội, bà chuyển ngành về địa phương công tác. Công việc bận rộn nhưng bà vẫn không mất lửa đam mê với nghề thuốc nam.
 
Hơn 30 năm trong nghề, lương y Nguyễn Thu Biên đã chữa khỏi cho hàng nghìn bệnh nhân và được nhiều người yêu mến, cảm phục, bởi tấm lòng “lương y như từ mẫu” của bà. Để làm tốt hơn công việc, bà không ngừng học hỏi từ sách vở, đồng nghiệp, tích luỹ kiến thức, kinh nghiệm dân gian. Bà cũng chịu khó sưu tầm cây thuốc và các bài thuốc dân gian. Đến giờ, trong tay bà có hàng chục bài thuốc chữa những bệnh từ đơn giản đến phức tạp như: Đau bụng, khớp, viêm đại tràng, rối loạn tiền đình, tràn dịch màng phổi, các chứng bệnh về gan, đau vai gáy v.v.. Những bệnh nhân nghèo đến với bà, được bà khám, chữa bệnh miễn phí. Nhiều bệnh nhân bị bệnh rất nặng được bà cứu sống, coi bà là ân nhân.
 

Hơn 10 năm tâm huyết đầu tư xây dựng, giờ đây lương y Nguyễn Thu Biên đã có trong tay một tình yêu lớn là… 20 vạn gốc “chùm ngây” có nguồn gốc từ Âu Mỹ và Ấn Độ. Thắc mắc vì sao bà trồng nhiều loại cây này đến vậy,  lương y Nguyễn Thu Biên giải thích: Đây là một loài cây quý, không tự nhiên mà các tổ chức phi chính phủ như: Trees for Life International; Church World Service; Educational Concerns for Hunger Organization và Volunteer Partnerships for West Africa đã ủng hộ cho cây “chùm ngây” là "nguồn dinh dưỡng tự nhiên cho các nước nhiệt đới". Một nhà nghiên cứu của Pháp đã công bố rằng "bột lá “chùm ngây” có tác dụng dinh dưỡng và có thể sử dụng để chống lại nạn đói."
 
Hóa ra, “chùm ngây” có chứa rất nhiều khoảng chất quan trọng mà ít ai biết, đây là giống cây giàu chất đạm, vitamin, beta-caroten acid amin và nhiều hợp chất phenol. Cây cung cấp một hỗn hợp gồm nhiều hợp chất quý hiếm như zeatin, quercetin, alpha-sitosterol, caffeoylquinic acid và kaempferol.
 
Lương y Nguyễn Thu Biên cũng cho hay, một số nguồn nghiên cứu cũng đã công bố “chùm ngây” chứa hơn 90 chất dinh dưỡng tổng hợp bao gồm 7 loại vitamin, 6 loại khoáng chất, 18 loại acid amin, 46 chất chống ôxi hóa, liều lượng lớn các chất chống viêm nhiễm, các chất kháng sinh, kháng độc tố, các chất giúp ngăn ngừa và điều trị ung thư, u xơ tiền liệt tuyến, giúp ổn định huyết áp, hạ cholesterol, bảo vệ gan.
 
Lá chùm ngây còn chứa nhiều dưỡng chất hơn cả quả và hoa, tính theo trọng lượng, trong đó vitamin C  hơn cam 7 lần, vitamin A hơn cà rốt 4 lần, canxi gấp 4 lần sữa, sắt gấp 3 lần cải bó xôi, đạm nhiều gấp đôi sữa chua và potassium  gấp 3 lần trái chuối.
 
Cây được biết đến và sử dụng từ hàng ngàn năm ở các nước có nền văn minh cổ như Hy Lạp, Ý, Ấn Độ. Được xem là một trong những loài cây hữu dụng bậc nhất thế giới do toàn bộ các phần trên cây “chùm ngây” đều có thể được dùng làm thức ăn hoặc phục vụ cho các mục đích khác nhau, nên chùm ngây hiện đang được khuyến khích trồng ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là những nước nghèo. Rau chùm ngây là nguồn thức ăn tốt cho trẻ sơ sinh và bà mẹ vừa mới sinh con.
 

Đưa chúng tôi vào thăm khu vườn rộng xanh mướt “chùm ngây”, bà Biên cho biết thêm: Hầu hết các bộ phận như lá, hoa, quả, hạt, rễ, thân của cây “chùm ngây” đều hữu dụng với con người. Bằng cách canh tác “chùm ngây”, nhà nông có thể cải thiện đất xấu. Lá, hoa và quả non của “chùm ngây”, với rất nhiều dinh dưỡng và nguyên tố vi lượng, được dùng làm thực phẩm cho người và gia súc, giúp xóa đói giảm nghèo, góp phần đảm bảo an ninh lương thực, chống suy dinh dưỡng trẻ em tại các quốc gia đang phát triển.

 

 
Chùm ngây được xem là một trong những loài cây hữu dụng bậc nhất thế giới.
 

Trong ẩm thực, lá non và thậm chí cả lá già của “chùm ngây” được sử dụng để nấu canh với thịt, tôm, nấm hoặc nấu suông (mùi vị tương tự rau ngót), trộn salad, ăn sống, xào thịt, trứng, xay nhuyễn thành nước sinh tố. Lá “chùm ngây” phơi khô tán bột có thể để rất lâu mà không mất dinh dưỡng, sử dụng cho nhiều món ăn như cháo, bột trẻ em, nhào bột bánh, pha nước uống.  Hoa “chùm ngây” có nhiều mật ngọt và giàu dinh dưỡng, làm rau hoặc phơi khô dùng nấu lấy nước uống như một loại trà. Trái non được dùng xào, nấu canh, hầm xương, ninh súp như đậu cô ve và cho hương vị gần tương tự măng tât. Khi già, hạt “chùm ngây” có thể rang ăn như đậu phộng. Rễ non của cây ăn sống hoặc làm gia vị như cải ngựa (mù tạt). Tuy nhiên tương tự rau ngót, lô hội, hạn chế sử dụng rau và các chế phẩm từ chùm ngây cho phụ nữ có thai.
 
Tư vấn về thực dưỡng với “chùm ngây” cho biết khi nấu canh rau chùm ngây chỉ cần vừa chín tới để bảo tồn tốt nhất dưỡng chất, không cần nhiều rau vì lượng dinh dưỡng trong rau rất cao, ít gia vị, không cần hoặc cần rất ít  mì chính vì rau có vị ngọt đậm tự nhiên.
 
Sự chú ý đến công dụng của “chùm ngây” ngày càng tăng lên tại nhiều quốc gia trên thế giới và trong thực tế, loài cây này đã vượt ra ngoài khuôn khổ là một loại rau mà được sử dụng rộng rãi và ða dạng trong công nghệ dược phẩm, mỹ phẩm, nước giải khát dinh dưỡng và thực phẩm chức năng. Các quốc gia đang phát triển sử dụng “chùm ngây” như dược liệu kết hợp chữa hàng trăm loại bệnh hiểm nghèo, bệnh thông thường như phòng và trị ung thư, tiểu đường, thiếu máu, còi xương, tim mạch, kinh phong, sưng tấy, viêm nhiễm, mỡ máu, đau dạ dày, ngừa thai, ung loét, lão hóa, suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, trị chứng bất lực và tăng cường khả năng ham muốn tình dục. Thống kê chưa đầy đủ cho thấy “chùm ngây” có thể được sử dụng để điều trị đến hơn 300 căn bệnh. Đặc biệt, hợp chất zeatin, với năng lực chống lão hóa mạnh mẽ, trong “chùm ngây” cao gấp vài ngàn lần so với bất kỳ một loại cây nào khác. Thêm vào đó, “chùm ngây” cũng có 2 loại hợp chất phòng ung thư và chặn đứng sự tăng trưởng của khối u, khiến cây được mệnh danh là loại cây phòng ung thư.
 
Hạt khô của cây có thể được ứng dụng để làm hoạt chất lọc nước hoặc ép lấy dầu. Chất dầu trong hạt có phẩm chất tốt, màu vàng tươi sáng với một hương vị dễ chịu có được so sánh chất lượng với dầu oliver, để rất lâu không hỏng và được sử dụng làm dầu ăn hoặc dầu máy. Tại các vùng ô nhiễm nơi nông thôn nghèo châu Á, châu Phi, hạt “chùm ngây” thường được nghiền nát hòa vào nước, để lắng, các chất cặn bẩn sẽ bị loại bỏ hoàn toàn. Nước sạch này còn được sát khuẩn do tác dụng của chất dầu cay trong hạt, nên có thể dùng ngay làm nước uống.
 
Do “chùm ngây” mọc nhanh, sống được ở những điều kiện đất đai khô cằn và trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt, chịu được hạn hán, nên nhiều nơi trên thế giới “chùm ngây” được trồng làm hàng rào xanh che chắn cho các khu sản xuất nông nghiệp, che bóng cho các cây công nghiệp dài ngày, chắn gió, chắn cát. Cây cũng có khả năng cải tạo đất tốt, lá già làm phân hữu cơ và thức ăn bổ sung cho gia súc rất tốt. Dáng cây thon, thân óng, tán đẹp, lá xanh mướt nên còn được trồng làm cảnh.
 
Hiện tại, vườn “chùm ngây” của lương y Nguyễn Thu Biên đang là điểm đến của các công ty dược phẩm lớn trên cả nước. Bà cho hay, thời gian tới sản phẩm “chùm ngây” của bà sẽ được xuất khẩu sang CHLB Nga và một số quốc gia khác. Đây không chỉ là tín hiệu vui cho ước mơ của bà đã thành hiện thực, mà còn cho loài cây “có một không hai” này ở nước ta.

Huy Phong