Tăng giá xăng dầu: Nỗ lực kìm lạm phát… hụt hơi

Tối muộn ngày 17/7/2013, đồng loạt các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối đã bất ngờ “đánh úp” người tiêu dùng bằng áp dụng mức giá bán xăng mới, tăng từ 420 - 470 đồng/lít xăng hoặc dầu tùy loại (áp dụng cho vùng 1). Ảnh hưởng của mức giá xăng dầu cao nhất từ trước đến nay lên người dân, DN, nền kinh tế là khác nhau, nhưng lời ca thán cũng bắt đầu cất lên.

Giá xăng bất ngờ tăng khiến mọi người vội vàng đi mua vì sợ lại... tăng tiếp?

Sự kiện trên, tiếp nối theo một loạt các dữ kiện thống kê cho thấy, dường như các quyết định tăng giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý đều rất... bất ngờ. Ngay trưa ngày 17/7, một cây bút thạo tin và có quan hệ rộng với nhiều nguồn có liên quan, cũng không có thể hiện rõ nét gì về khả năng xăng tăng giá trong bài viết bình luận của mình?

Vẫn những lập luận quen thuộc: giá xăng dầu được điều chỉnh trong bối cảnh giá thế giới tăng, thuế thấp hơn ba - rem và quỹ bình ổn còn dư ít. Bộ Tài chính cho biết, giá xăng dầu trên thị trường thế giới bình quân 30 ngày gần đây biến động chủ yếu theo xu hướng tăng và luôn dao động ở mức cao. Doanh nghiệp đầu mối được phép điều chỉnh giá xăng dầu do trong bối cảnh hiện nay, thuế suất thuế nhập khẩu xăng dầu vẫn thấp hơn ba - rem quy định, số dư Quỹ Bình ổn giá còn ít: đến hết ngày 10/7/2013 còn khoảng 61 tỷ đồng, nhiều doanh nghiệp đang bị âm quỹ.

Ngay trong sáng 18/7, thị trường chứng khoán – “phong vũ biểu” đo phản ứng của các nhà đầu tư - giảm điểm. Cụ thể 9h50' sáng, VN-Index giảm 0,06% và HNX-Index giảm 0,41%. Tổng giá trị giao dịch 2 sàn đạt 350 tỷ đồng.

“Giá xăng dầu vốn đã cao và vẫn tăng thường xuyên nên mỗi lần thế này chúng tôi lại phải cân đối chi tiêu một chút. Nhưng tôi sợ nhất giá xăng tăng sẽ kéo theo các mặt hàng khác cũng tăng. Đó mới là điều đáng lo trong lúc này”, bác Bắc Hà (Gia Lâm, Hà Nội) lo lắng chia sẻ.

Cùng nỗi lo trên, chị Hoa Mai (Tây Hồ, Hà Nội) bức xúc: “Tôi nghĩ xăng tăng vài trăm đồng thì chưa thực sự ảnh hưởng lớn tới chi tiêu của gia đình. Nhưng nếu nhiều mặt hàng khác tăng theo thì tiền sinh hoạt phí sẽ phụ trội thêm vài trăm nghìn nữa, rồi còn nhiều đợt tăng giá nối gót... Tôi nghĩ gia đình nào có ý định để dành ra một khoản tiền mỗi tháng tiết kiệm, chắc khó thực hiện lắm”.

Với đa số người dân, sự cảm nhận về tác động từ đợt tăng giá xăng dầu lần này có thể còn chưa rõ ràng như bác Hà, chị Hoa, nhưng cánh lái xe thì túi tiền chắc chắn sẽ hụt lớn. Anh Nguyễn Ngọc Sỹ - lái xe taxi hãng Thanh Nga chia sẻ với phóng viên Thời báo Ngân hàng rằng, với cơ chế khoán hiện nay của các hãng taxi, giá lại chốt chặt thì phần ảnh hưởng chạy thẳng tới túi tiền của lái xe.

“Tăng giá xăng đợt này ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của cánh lao động chúng tôi, bởi lẽ phải lấy tiền từ túi của mình để đổ xăng thì đương nhiên giá lên là chúng tôi thiệt thòi. Các hãng taxi không thể tăng giá cước trong ngày một ngày hai, tất nhiên thu nhập của chúng tôi bị giảm đáng kể”, anh Sỹ than thở.

Tuy nhiên, vấn đề đạo đức cũng đang được đặt ra với lĩnh vực kinh doanh xăng dầu và vận tải, bởi khi giá càng cao thì lợi ích thu được từ gian lận khi đong đếm cũng lớn dần. “Tình hình giá cả thế này, khách đi xe taxi cũng cần thận trọng khi chọn các hãng vì nhiều lái xe có đủ mánh khóe để lấy lại số tiền bị hụt từ giá xăng lên”, anh Sỹ cảnh báo.

Với các DN kinh doanh xăng dầu, vấn đề đạo đức kinh doanh cũng đứng trước rủi ro lớn hơn. Tại thông cáo báo chí của Bộ Tài chính phát đi tối 17/7, cơ quan này yêu cầu các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối tạm thời cắt giảm 2/3 lợi nhuận định mức trong công thức tính giá cơ sở của mặt hàng xăng. Theo đó, mức 300 đồng/lít trước đây sẽ chỉ còn lại 100 đồng/lít.

Để bù đắp chi phí kinh doanh thấp xuống, kiểu lách nào sẽ được DN sử dụng là câu hỏi đang đặt ra. Còn trên thực tế, đạo đức trong kinh doanh xăng dầu cũng đã được xới lên nhiều lần. Ngay gần đây là trường hợp bán xăng không đạt tiêu chuẩn tại cây xăng Kim Bài, đã được cơ quan quản lý thị trường Hà Nội xác nhận. Trước đó là một số cây xăng dừng bán hàng trước khi giá lên…

Ở góc nhìn của một DN tham gia thị trường xăng dầu, bà Dương Thị Lành - Phó giám đốc Công ty Bắc Dương (Quảng Ninh) phân trần, việc tăng giá xăng, dầu vừa qua ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình kinh doanh của chúng tôi, tạo nên sự bất bình đẳng trong kinh doanh. “Trong khi những DN có tiềm lực tài chính tốt, tích trữ được lượng hàng lớn thì hưởng lợi khi tăng giá. DN chúng tôi có nguồn vốn khá mỏng và thanh toán trực tiếp 100% nên lượng hàng trong kho rất khiêm tốn, lợi ích không nhiều”, bà Lành nói.

Nhưng chưa hết, khi giá xăng dầu tăng lên, cũng có nghĩa DN kinh doanh mặt hàng này sẽ phải đầu tư số vốn lớn hơn trong tương lai để duy trì khả năng cung ứng bình thường ra thị trường. Điều này cũng đồng nghĩa với tỷ lệ lợi nhuận sụt giảm, khó tích lũy hơn để phát triển lâu dài.

Đánh giá về mức độ tác động đến toàn bộ nền kinh tế trong tương lai, một nguồn tin từ cơ quan thống kê cho biết, với mức tăng giá vừa áp dụng, tính toán cho thấy độ ảnh hưởng lên chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong năm 2013 sẽ làm mức giá chung tăng thêm 0,1 điểm phần trăm. Ngược lại, tăng trưởng GDP sẽ chịu ảnh hưởng giảm 0,03 điểm phần trăm.

Tỏ ra “ngán ngẩm với tình hình kinh doanh hiện nay, giám đốc một DN ở phía Nam trần tình: Chúng tôi đã giảm sản xuất đến đáy, tiêu thụ hiện nay chủ yếu là hàng tồn kho nên giá xăng tăng cũng chẳng buồn tính toán ảnh hưởng đến giá thành thế nào nữa”. Và ông nọ ví von: “DN vừa qua một trận rải thảm B52, thì vài quả Rocket chẳng ý nghĩa gì nữa”. Cảm nhận vô tâm của những DN như trên, nếu nhân rộng ở góc độ tổng thể nền sản xuất, câu chuyện không thể là bông đùa được nữa.

Và không thể không nêu ra một vấn đề: Nhiệm vụ kiềm chế lạm phát chưa bao giờ ”vắng” trên bàn nghị sự của các cuộc họp cấp cao nhất của Chính phủ và các cơ quan Nhà nước. Từ đầu năm đến nay, toàn hệ thống Ngân hàng rất thận trọng điều hành lãi suất và giới hạn định mức tăng trưởng tín dụng, cùng với đó là thẩm định kỹ các đề nghị vay vốn đầu tư... để góp phần nâng cao hiệu quả đồng vốn, hạn chế tăng giá do mất cân đối tiền – hàng. Nhưng chỉ bằng một quyết định bất ngờ của cơ quan quản lý giá xăng, dường như sự bền bỉ của toàn ngành Ngân hàng đã bị tổn hại ít nhiều và lại thêm một ”gánh nặng” lên công tác điều hành của NHNN.

Đức Hiền
Theo TBNH