Cá chết dọc biển miền Trung: Trung Quốc phá rạn san hô

"Hoạt động cải tạo đảo nhân tạo đã phá hủy nhiều rạn san hô, các hệ sinh thái biển nông để làm vật liệu tôn tạo trên quần đảo Trường Sa".

PGS.TS. Nguyễn Chu Hồi, Đại học Quốc gia Hà Nội, Chủ tịch Hội Thiên nhiên và Môi trường biển khẳng định với báo Đất Việt.

PV:- Những ngày qua, hiện tượng cá tự nhiên ngoài biển chết dạt vô bờ biển dọc từ Hà Tĩnh cho đến Thừa Thiên-Huế khiến người dân vô cùng hoang mang. Hầu hết các loại cá chết như cá đuối, cá mú gai, cá sơn, cá thia, cá doái...đều là những loài cá sinh sống và kiếm ăn ở tầng đáy biển dưới rạn san hô, rất khó đánh bắt. Đáng lưu ý, trong năm ngoái, chúng ta cũng ghi nhận hiện tượng hải sâm chết hàng loạt, cá quý chết trôi dạt bờ...

Là một nhà nghiên cứu về biển, ông có bất ngờ trước những hiện tượng nói trên hay không? Dựa trên kinh nghiệm nghiên cứu của mình, liệu ông có thể dự đoán, nguyên nhân của hiện tượng nói trên hay không?

 Tôi rất quan tâm đến hiện tượng cá chết hàng loạt với lượng lớn như vậy và cũng đang theo dõi vấn đề này.

Đây là hiện tượng ít thấy, nhưng gần đây xuất hiện ở vùng ven biển nước ta với quy mô khác nhau. Mấy hôm nay các cơ quan hữu trách đã vào cuộc, nhưng giữa các cơ quan này cần có sự phối hợp ngay từ đầu để có tiếng nói thống nhất, không để dân hiểu khác nhau dễ hoang mang.

Thậm chí Bộ TN&MT nên thành lập ngay một "Nhóm đặc nhiệm" gồm đại diện các cơ quan nói trên, các Viện chuyên ngành, đặc biệt Cảnh sát môi trường cần vào cuộc để giúp Chính phủ thông qua bộ này xử lý ngay các vấn đề liên quan.

Trước hết cần xác định sớm mức độ độc hại trong cá chết và chính thức gửi công điện khẩn yêu cầu các địa phương liên quan thông báo đến từng người dân không được ăn loại cá chết này, không được chế biến làm bất kỳ sản phẩm nào, mà phải chôn và tiêu hủy toàn bộ.

Để tìm nguyên nhân, phải xác minh nhóm cá chết có phải là cá tầng đáy và chỉ gắn bó với vùng rạn san hô như thông tin đã đưa hay không; xác định được chất gây ô nhiễm là loại gì, quy mô phân bố và cách thức di chuyển chất này vào vùng bờ biển như thế nào để định hướng tìm nguồn gây ô nhiễm.

Số lượng cá chết ngày càng tăng mạnh

Trong trường hợp này, có thể xảy ra hai khả năng:  nếu cá chết từ ngoài khơi rồi mới trôi dạt vào bờ thì ngư dân hoặc các tàu thuyền hoạt động trên biển phải quan sát được ít nhiều.

nếu do các nguồn thải từ đất liền, thì cá chết phân bố dọc bờ từ Bắc xuống Nam. Tức là nguồn gây ô nhiễm phải nằm ở phía Bắc vì trong vùng biển ven bờ tây vịnh Bắc Bộ (gồm 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên-Huế) có một dòng chảy dọc bờ tương ứng với khu vực biển có độ sâu 20m-30m nước. Dòng chảy này là động lực lan truyền chất gây ô nhiễm xuống phía Nam.

Tôi cho rằng, khả năng chất gây ô nhiễm này rất độc và thải vào biển với lượng rất lớn. Vì thế, cần phải đánh giá lượng tồn dư trong môi trường biển và tác động dài hạn của nó.

PV:- Trước đó, cũng đã rất nhiều chuyên gia nhận định việc cải tạo của Trung Quốc ở ngoài Biển Đông chắc chắn có ảnh hưởng tới sinh vật biển của Việt Nam.

Giới nghiên cứu khoa học thế giới đã từng cảnh báo việc Trung Quốc cải tạo đảo có thể đã hủy hoại các rạn san hô, phá vỡ nguồn cá tại khu vực phụ thuộc rất nhiều vào thủy sản. Quan điểm của ông ra sao trước những ý kiến trên? Xin ông phân tích cụ thể.

Việc Trung Quốc tiến hành cải tạo các bãi cạn và đá san hô ở quần đảo Trường Sa và gần đây cả ở quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam thành các đảo nhân tạo để thực hiện mục đích quân sự hóa Biển Đông chắc chắn ảnh hưởng tới môi trường và nơi cư trú của sinh vật biển không chỉ ở hai quần đảo này mà còn ở phần còn lại của Biển Đông.

Tuy nhiên, tôi chưa muốn "vội vã" gắn vấn đề này vào vấn đề cá chết hàng loạt vừa qua.

Trở lại câu chuyện Trung Quốc ngang nhiên xây các đảo nhân tạo tác động như thế nào đến môi trường Biển Đông, thì trong Hội thảo tháng 8/2015 tại Hải Phòng về "Môi trường Biển Đông - Ứng xử của con người", Giáo sư E. D. Gomez đến từ Viện Khoa học biển, Đại học tổng hợp Philipin đã từng có những nhận định rất hay.

Ông cho rằng: "Trong lúc vội vàng giành lấy sự kiểm soát Biển Đông, ban lãnh đạo Trung Quốc có vẻ như rất ít hoặc không hề quan tâm tới sự thật rằng những rạn san hô, thảm cỏ biển và những hệ sinh thái biển nông ở Biển Đông đang bị phá huỷ và bị chôn vùi một cách nhanh chóng".
 

Theo BĐV