Phiên họp giải trình về cộng đồng ASEAN

Chủ trì phiên họp gồm có các lãnh đạo Ủy ban đối ngoại, Ủy ban Kinh tế, Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội. Tham dự phiên họp có hơn 200 đại biểu, gồm có các lãnh đạo cấp thứ trưởng Bộ ngoại giao, Bộ Tư pháp, Bộ Công Thương, Bộ Tài Chính, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Nông Nghiệp, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đóng vai giải trình viên, còn lại là một số đại biểu quốc hội, đại diện các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp, các chuyên gia kinh tế, các nhà quản lý, nhà nghiên cứu, cán bộ các ủy ban của Quốc hội. Toàn bộ sự kiện được truyền hình Quốc hội truyền hình và phát thanh trực tiếp trên VOV. TS Phạm Ngọc Long, Viện trưởng Viện SISME tham dự theo chỉ đạo của Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam;

Phiên giải trình gồm 03 mục lớn là cộng đồng an ninh - chính trị ASEAN; cộng đồng văn hóa xã hội ASEAN; cộng đồng kinh tế ASEAN. Đồng chí Phạm Bình Minh, Phó Thủ tướng CP, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao tham dự và trình bày Báo cáo về cộng đồng ASEAN. Đồng chí Lê Hoài Trung, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao trình bày báo cáo về cộng đồng an ninh-chính trị ASEAN. Đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp trình bày báo cáo về tính tương thích của Pháp luật Việt Nam trong tiến trình hội nhập cộng đồng ASEAN. Đồng chí Doãn Mậu Diệp, Thứ trưởng Bộ Lao động TB&XH trình bày báo cáo về cộng đồng văn hóa xã hội ASEAN và sự tham gia của Việt Nam. Đồng chí Nguyễn Cẩm Tú, Thứ trưởng Bộ Công thương trình bày báo cáo về cộng đồng kinh tế ASEAN. Lãnh đạo 01 số bộ ngành khác tham dự bổ sung thêm phần việc liên quan đơn vị mình;

Đan xen giữa các phiên giải trình theo từng chủ đề trên là phần thảo luận hết sức sôi nổi, thẳng thắn, dân chủ và không kém phần kịch tính. Các lãnh đạo chủ trì điều khiển phiên giải trình một cách khéo léo và hiệu quả (gồm các đồng chí: Trần Văn Hằng, Trương Thị Mai, Nguyễn Văn Giàu, Nguyễn Văn Phúc). Thông tin đến được với các đại biểu tham dự, gồm cả các đại biểu quốc hội, qua đó là cử tri cả nước rõ hơn về cộng đồng ASEAN mà Việt Nam tham gia được 20 năm (1995). Đây là dạng tổ chức liên chính phủ 10 nước Đông Nam Á (được coi Liên hợp quốc thu nhỏ ở  tầm khu vực), nguyên tắc hoạt động là thống nhất và đa dạng. Có nghĩa đồng thuận của đa số và chấp thuận tự chủ, tự quyết, không tổn hại lợi ích từng thành viên tham gia. Thiện chí chính trị của các nước thành viên tạo thành khối đoàn kết, thống nhất, sức mạnh vật chất, tinh thần to lớn của cộng đồng 623 triệu dân, tổng GDP hơn 3.000 tỷ USD, chiếm vị trí thứ 04 về tiềm lực kinh tế (sau Mỹ, EU, Trung Quốc-Hồng Kông), đứng thứ 04 về xuất khẩu, chiếm 25% giao thương nội khối, đứng thứ 03 về thu hút đầu tư nước ngoài với hơn 227 tập đoàn đa quốc gia có doanh thu trên 01 tỷ USD/năm ...

Sự kiện Việt Nam chuẩn bị chính thức trở thành thành viên cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) vào 31/12/2015 đánh dấu mốc đạt tầm vóc lớn trên trường quốc tế và khu vực về nhiều mặt, tạo nền tảng, bước đà vững chắc để hội nhập sâu rộng quốc tế hơn. ASEAN gồm 03 trụ cột lớn đều được coi là quan trọng như nhau tùy thuộc điều kiện tình hình bối cảnh khu vực và quốc tế. Như khi xảy ra sự kiện Biển Đông, trước đó là thảm họa thiên tai ở Thái Lan, Philippin, Indonessia hay nạn hải tặc và di dân tự do trong vùng ... thì vấn đề an ninh – chính trị khu vực càng được coi trọng. Kế đến là nhu cầu dịch chuyển lao động xuất khẩu giữa các nước, giao lưu trao đổi văn hóa, du lịch ... càng trở thành bức thiết và phổ biến giữa các nước trong cộng đồng. Xuyên suốt các hoạt động chung đó thì giao lưu kinh tế mà cụ thể là trao đổi thương mại, dịch vụ và đầu tư luôn được coi là trọng tâm. Hàng loạt chương trình hành động chung ở các cấp độ khác nhau luôn có sự hiện diện của Việt Nam ở vai trò, vị thế ngày càng cao, đặt rõ tầm quan trọng của sự gắn kết các thể chế chính trị còn khác biệt và liên kết các nền kinh tế cùng chung mục đích phát triển bền vững dưới mái nhà chung ASEAN;

Phần lớn thời lượng các phiên giải trình, gồm cả chuyên đề về kinh tế ASEAN được dành hỏi đáp, trao đổi xoay quanh trọng tâm cơ hội, thách thức, khó khăn, thuận lợi khi Việt Nam gia nhập cộng đồng AEC. Về cơ bản các báo cáo giải trình, giải đáp câu hỏi từ phía đại diện các bộ, ngành liên quan đã phần nào giải tỏa được tâm lý băn khoăn, trăn trở của các đại biểu quốc hội, các đại biểu tham dự diễn đàn. Lý do ở chỗ Việt Nam là 01 trong số quốc gia đang phát triển ở trình độ thấp, năng lực cạnh tranh quốc gia và năng lực cạnh tranh doanh nghiệp xếp thứ hạng chưa cao, sự chuẩn bị cho hội nhập chủ yếu mới từ phía Chính phủ, Bộ Ban Ngành. Bên cạnh đó các hoạt động thông tin, truyền thông, đào tạo, tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân còn chưa thực sự chu đáo. Khi chính thức gia nhập AEC sẽ không còn là đối tác, đi cùng nếu muốn nữa mà thực chất là “chung sân, chung thị trường, chung vận hội” rồi. Cơ hội tốt nếu đủ điều kiện thì cùng hưởng (thuế quan giảm về 0%, hàng rào phi thuế quan cũng dỡ bỏ hẳn), ngược lại do yếu kém năng lực cạnh tranh về năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, giá cả ...  sẽ cùng lúc đối mặt ngay với không ít thách thức về thị phần thương mại, dịch vụ và đầu tư ... Hàng loạt lĩnh vực, ngành hàng đã và đang thua ngay “sân nhà” bởi làn sóng hàng hóa giá rẻ, chất lượng cao hơn. Việc làm và thị trường lao động sẽ căng thẳng bởi sự dịch chuyển dễ dàng lao động có tay nghề, chất lượng cao giữa các nước. Trong số 12 ngành và 08 nghề mà AEC chú trọng thì phần lớn đều có sự tương đồng nhưng Việt Nam cũng không dễ dàng cạnh tranh ...

Kết luận các phiên giải trình, đồng chí Trần Văn Hằng, Ủy viên TW Đảng Chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại và đồng chí Nguyễn Văn Giàu, Ủy viên TW Đảng Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đều đánh giá cao các báo cáo giải trình của các Bộ liên quan, đồng thời hoan nghênh các câu hỏi chất vấn hay, các ý kiến phân tích ngắn gọn, xúc tích, có giá trị của gần 50 chục đại biểu tham dự. (Trong đó có 04 câu hỏi của đại diện Hiệp hội DNNVV Việt Nam xoay quanh những khó khăn trước thềm hội nhập hiện nay của khu vực DNNVV Việt Nam). Cùng với các khuyến nghị các bộ ngành liên quan việc cần làm ngay thì phía Quốc hội cũng sẽ tăng cường vai trò thúc đẩy kiện toàn thể chế, pháp lý và giám sát thực thi pháp luật. Bên cạnh đó là yêu cầu các cấp, các ngành cần đổi mới cách thức thông tin, truyền thông, tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ có trọng tâm, trọng điểm cho người dân, doanh nghiệp chủ động, nắm bắt, sớm khắc phục yếu kém, tồn tại, vượt qua khó khăn, thách thức, nâng cao năng lực cạnh tranh để chung sức, đồng lòng với Chính phủ trong tiến trình hội nhập sắp tới và lâu dài ./. 
 

SISME