Luật THTK, CLP sửa đổi: Nhiều quy định mang tính hình thức khó đi vào cuộc sống

Ảnh minh họa

Với phạm vi sửa đổi căn bản, nhiều quy định hiện hành đã được cụ thể hóa trong Dự thảo luật. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (TVQH) cho rằng, để tạo căn cứ chặt chẽ cho quá trình thực thi thì Dự thảo luật cần quy định cụ thể hơn về một số vấn đề.

Qua rà soát cho thấy, số lượng các điều khoản giao Chính phủ quy định bằng văn bản dưới luật còn tương đối nhiều (trong đó có 6 điều mới là Điều 24, Điều 29, Điều 39, Điều 47, Điều 52, Điều 56) với các nội dung quan trọng liên quan đến xác định hành vi lãng phí gắn với chế tài xử lý trong nhiều lĩnh vực.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng, tính khả thi của Dự thảo luật và Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (THTK, CLP) hiện hành là chưa cao; nhiều quy định còn mang tính hình thức, hiệu lực thực tế thấp, khó đi vào cuộc sống.

Để có căn cứ thực hiện và đánh giá được việc thực hiện tiết kiệm hay không tiết kiệm, có lãng phí hay không lãng phí thì phải quy định được các nội dung cơ bản như: Chế độ, tiêu chuẩn, định mức cụ thể trong quản lý, sử dụng các nguồn lực; Trách nhiệm ban hành và tuân thủ quy định về chế độ, tiêu chuẩn, định mức của từng tổ chức, cá nhân; Biện pháp chế tài tương xứng, mang tính răn đe để áp dụng trong trường hợp không thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về THTK, CLP. Tuy nhiên, những quy định này còn thiếu trong Dự thảo luật. Một số quy định về trách nhiệm bồi thường không khả thi.

Cụ thể, về các cơ chế công khai, minh bạch, giám sát, phát hiện, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán trong THTK, CLP. Uỷ ban TVQH cho rằng, nội dung quy định về các cơ chế nêu trên trong Dự thảo luật chưa tương xứng để có thể bảo đảm hình thành một cơ chế đấu tranh chống các hành vi gây lãng phí một cách hiệu lực, hiệu quả như yêu cầu đặt ra.

Vì vậy, để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả thực tế, Dự thảo luật cần bổ sung các quy định chi tiết và rõ ràng hơn về: Cơ chế công khai, minh bạch việc quản lý sử dụng tài sản, tiền vốn, tài nguyên trong hoạt động sản xuất kinh doanh; Cơ chế phát hiện, phản ánh, tố giác hành vi lãng phí; Hình thức thông tin cụ thể cho cơ quan, tổ chức tiếp nhận thông tin, cơ quan có thẩm quyền xử lý; Trách nhiệm người đứng đầu trong tiếp nhận, xử lý thông tin lãng phí; Bổ sung quy định cụ thể hơn về kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, bao gồm cả kiểm toán nội bộ về THTK, CLP. Theo đó, các hoạt động này phải được tăng cường hơn so với hiện nay, bảo đảm tính định kỳ, bao quát các lĩnh vực thường xảy ra lãng phí.

Một số ý kiến cho rằng, phạm vi các lĩnh vực phải thực hiện công khai được quy định trong Dự thảo luật còn hẹp. Trong khi đó, để đánh giá chất lượng THTK, CLP thì yêu cầu công khai việc sử dụng các nguồn lực là căn cứ quan trọng. Vì vậy, đề nghị rà soát các văn bản pháp luật liên quan đến sử dụng các nguồn lực công, các văn bản trong lĩnh vực phòng, chống tham nhũng để bổ sung đầy đủ, toàn diện hơn, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Một số ý kiến cho rằng, vấn đề cốt lõi của công khai trong THTK, CLP là phải công khai hiệu quả sử dụng nguồn lực, bao gồm hiệu quả sử dụng nguồn lực từ NSNN, từ tài nguyên thiên nhiên và các nguồn lực khác; công khai việc tuân thủ quy định của pháp luật về THTK, CLP; công khai những kết quả trong THTK, CLP. Vì vậy, bên cạnh những lĩnh vực Dự thảo luật quy định phải công khai như dự toán, phân bổ NSNN, quy hoạch, kế hoạch thì cần có quy định nhấn mạnh trọng tâm công khai hiệu quả sử dụng các nguồn lực để từ đó có thể nhìn nhận, đánh giá được việc THTK, CLP một cách hữu hiệu.

Uỷ ban TVQH cho rằng, việc xây dựng, sửa đổi, bổ sung định mức, tiêu chuẩn, chế độ là nội dung quan trọng để đánh giá thực hiện hay không thực hiện tiết kiệm, là thước đo mức độ lãng phí trong sử dụng tiền, tài sản nhà nước. Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, việc xây dựng định mức, tiêu chuẩn, chế độ chưa được chú trọng, một số định mức không bảo đảm tính khả thi, không phù hợp với thực tiễn, hoặc bất hợp lý vẫn được áp dụng, chậm được sửa đổi, bổ sung, song không cơ quan nào chịu trách nhiệm.

Vì vậy, trong lần sửa đổi này, Ban soạn thảo cần quy định cụ thể về trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức trong xây dựng, sửa đổi, bổ sung định mức, tiêu chuẩn, chế độ. Bên cạnh đó là tăng cường cơ chế kiểm tra việc thực hiện định mức, tiêu chuẩn, chế độ. Ngoài ra phải có biện pháp chế tài đối với hành vi không tuân thủ, không ban hành, chậm ban hành hoặc cố tình ban hành định mức, tiêu chuẩn, chế độ không bảo đảm tính khoa học. Về vấn đề này, có ý kiến cho rằng, để xác định chế độ trách nhiệm và xử lý trách nhiệm cần ban hành Luật công vụ để điều chỉnh.